نشست “جوانان، بدن، هویت اجتماعی” برگزار شد.

“جوانان، بدن، هویت اجتماعی” ششمین نشست “جوانان و جوانی در ایران” 4 تیر ماه در موسسه رحمان برگزار شد.

اهم مباحث مطرح شده را در ادامه می خوانید:

دکترمحمدتقی کرمی

مدیریت بدن در جامعه ما، با دیگر سازه های جامعه پیوند دارد و آن را ذیل مجموعه کلی ترِ مسائل اجتماعی باید دید. ساخت هویت از طریق بدن، محدود به جوانان نیست و همه گروه های سنی و جنسی را درگیر کرده است. از آنجا که اساسا هویت انسانی، بدن مند است، بدن از گذشته در همه مکاتب فلسفی، عرفانی، دینی، فرهنگی و… مورد بحث بوده و عموما آن را جزو بی ارزش ترین ساحت های انسان می دانند که البته این تنها در خودآگاه ماست، در ناخودآگاه، بدن بی ارزش نیست، بلکه هیت ما به وساطتِ آن ساخته می شود. ما هیچ انسانی را بدون بدنش نمی توانیم تصور کنیم. در جهان پیشامدرن، افزودن لوازم زینتی به بدن، خالکوبی ها و… وجود داشته، اما الان داریم از یک “اتفاق” سخن می گوییم. چرا ما تا این حد داریم به بدن مان توجه می کنیم؟ برایش هزینه می کنیم؟ البته این “ما” همه دنیا را دربرمی گیرد. مدیریت بدن در جامعه ما نسبت به نرم جهانی، چندان خراب نیست.

بدن برای ما منزلت اجتماع، طبقه اقتصادی، پایگاه فرهنگی ایجاد می کند و در مراودات اجتماعی، سهم بسیار بالایی پیدا کرده است.

برای فهم این وضعیت، به 5 امر می توان توجه کرد:
1: یک مسئله، نبودِ مرجعیت های هویت بخش و معنابخش است. در گذشته، آدم ها از رهگذر مرجعیت های غیراکتسابی برای خویش هویت دست و پا می کردند؛ مانند خانواده، مذهبی، قومیت، ملیت
2: غلبه امر مرئی بر امر نامرئی. اصطلاحا می گویند “فرهنگ، چشمی شده است.”
3: الزامات زندگی شهری فهم هویت در دنیای مدرن، بدون فهم شهر، ممکن نیست. در جامعه بزرگی مانند شهر، که ما ممکن است تنها یک بار همدیگر را ببینیم، همه قضاوتی که درباره دیگری می کنیم، در همان لحظه ای ست که او را می بینیم. همه چیز پیرامون بدن ما قضاوت می شود.
4: در فضای زندگی ما، به مدد دنیای سایبرو رسانه، امر بین الاذهانی غلبه دارد و در چنین فضای اجتماعی، هرقدر مشارکت کنید، هویت دارید و یعنی “هستید”.در دو هفته اخیر، اگر کسی درباره فوتبال اظهار نظر نکند، انگار اصلا وجود ندارد. امر بین الاذهانی که بسیار هم سیال است، به شما می گوید چه چیزی درست است و چه چیزی نادرست. در این فضا، کسی استدلال نمی کند و فلسه نمی کند. اکنون دیگر بدن آدم ها را نمی توان بسته به ایدئولوژی شان دانست.
5: اهمیت یافتن امر جنسی که محمل اصلی اش، بدن است؛ بنابراین لذت بردن از تجربه امر جنسی، و یا ناکامی در آن، به بدن نسبت داده می شود و با چالش هایی که افراد در این زمینه با آن ها روبرو هستند، تصور می شود که با تغییر بدن، می توان حل کرد.

2 چیز امکان توجه به بدن را برای ما فراهم کرد:
1: پزشکی که وسوسه تصرف در بدن را برای ما ایجاد کرد.
2: زیست مجازی که اهمیت بازی با بدن را افزایش داد و به ما این امکان را داد که بدن های تخیلی از خود بسازیم.
مواجهه آدم ها را با بدن شان نمی توان با سیاست گذارری و ارائه راهکار، سمت و سو بخشید؛ امر بین الاذهنی، به مدیریت اساسا تن نمی دهد. و گرچه پشت آن قدرت وجود دارد، اما قابل نسبت به فرد، حزب و…نیست.

دکتر ابراهیم اخلاصی

در جامعه شناسی کلاسیک،بحث بدن فراموش شده بود. اما در امعه شناسی متاخر از رویکردهای گوناگونی مورد توجه قرار گرفته است که آن ها را در 3 رویکرد کلی می توان جا داد:
1: رویکرد طبیعت گرایانه: بدن به مثابه امری فیزیولوژیک
2: رویکرد ساختارگرایانه: بدن متاثر از ساختارهای اجتماعی
3: رویکرد تأملی: تلفیق عاملیت و ساختاردر بحث از بدن

به بیان گیدنز، دردوران مدرن، هویت مبنای این جهانی و زمینی پیدا کرده است. در شرایط موجود، هنگامی که افراد می خواهند هویت خویش را بسازند، نزدیک ترین و دم دست ترین چیزی را که در اختیار دارند، یعنی بدن شان را مورد توجه قرار می دهند و آن به مبنای هویت شان بدل می شود.
در بحث مدیریت بدن، مقوله “جامعه مصرفی” اهمیت دارد. مصرف در گام نخست ناظر به رفع نیاز است. اما در گام دوم و در جهانِ امروز، مصرف برای تشخص یابی است. دیگران باید مصرفِ ما را ببینند تا پذیرش اجتماعی رخ دهد. به همین خاطر است که در جامعه مصرفی، بدن چنین جایگاه محوری دارد.

مورد دیگر، پزشکی شدنِ ساحت های مختلف زیست اجتماعی ست که امکان دوری از مرگ و فراموش کردن آن را فراهم کرده و این، نیاز دارد به در حاشیه کشاندن مرگ. پزشکی برای این نیاز، پاسخ دارد.

در ایران پژوهشگران عموما به پیوند بدن با امر سیاسی نپرداخته اند. در حالی که بسیار اهمیت دارد. میان امر بین الاذهانی و امر سیاسی، تعارض وجود دارد و این در برخورد ما با بدن مان بازتاب می یابد. امر سیاسی، بدن را آن گونه که خود می خواهد و با مبانی پیشینیِ خاص خودش، بازنمایی می کند.