نشست “آیندۀ سرمایه اجتماعی دانشگاهیان” برگزار شد

نشست “آیندۀ سرمایه اجتماعی دانشگاهیان” نخستین نشست از مجموعه نشست “اعتماد اجتماعی در ایران” با حضور دکتر ناصرالدین تقویان برگزار شد.

عنوان صحبت من مفهوم سرمایۀ اجتماعی و نسبت آن با دانشگاه و نهاد دانش است. مقدمۀ صحبتم را با آمار و اطلاعات  چند سال اخیر حول محور سرمایۀ اجتماعی شروع می‌کنم و بعد پژوهش سرمایۀ اجتماعی دانشگاهیان را ارائه می‌دهم.

دکتر غلامرضا غفاری، عضو هئیت علمی دانشگاه تهران، پژوهشی را در سال 84 برای وزارت کشور انجام داده‌اند. در این پژوهش، میزان اعتماد مردم نسبت به اقشار و گروه‌ها و نهادهای مختلف به طور کل سنجیده شده و پیمایش در سطح ملی بوده است. یکی از یافته‌های این پژوهش در مورد میزان اعتماد مردم به گروه‌ها و اصناف مختلف بوده است. دراین پژوهش،  اساتید دانشگاه در بخش «خیلی ‌زیاد» بالاترین رقم را دارند که نشان می‌دهد مردم بیشترین اعتماد را به استادان دانشگاه دارند، یعنی رتبۀ اول متعلق به آنان است. بعد هم به ترتیب معلمان و پزشکان قرار دارند.

این پژوهش در سال 84 انجام شد و بعد از آن چنین پیمایشی در سطح ملی و با این گستردگی انجام نگرفت تا سال 93 که دوباره دکتر غفاری چنین پژوهشی را به انجام رساند. نتایج این پژوهش هم که در جلسه‌ای در وزارت علوم اعلام شد نشان داد که میزان سرمایۀ اجتماعی در میان دانشگاهیان نسبت به نهادها و طیف‌های دیگر اجتماع بیشتر است، یعنی اعتماد مردم به دانشگاهیان بیشتر از اصناف دیگر است.

اما این پژوهش اجتماعی در سال 93 یک چیز دیگر را هم نشان داد، اینکه میزان اعتماد اجتماعی و سرمایۀ اجتماعی به طور کلی پایین‌تر آمده است. این‌ها واقعیت‌های اجتماعی ما است و اگر بخواهیم تحلیل بکنیم، خیلی چیزها از درون آن بیرون می‌آید. می‌توانیم بپرسیم چرا این ‌جور است؟ چرا مردم به دانشگاهیان بیشتر اعتماد دارند؟ چرا از سال 84 تا 93 این اعتماد به دانشگاهیان و به ‌طور کلی میزان اعتماد اجتماعی خیلی پایین‌تر آمده است؟ پرسش‌های متعددی می‌شود مطرح کرد. من نمی‌خواهم الان وارد این پرسش‌ها بشوم و مایلم بحث خودم را پیش ببرم. این مسئله که در فاصلۀ سال‌های 84 تا 93 هیچ پیمایشی در سطح ملی برای سنجش اعتماد اجتماعی انجام نشده است خودش می‌تواند سؤال باشد. سؤال دیگر این است که چرا پژوهش سال 93 محرمانه است؟ ما هم نتوانستیم به نتایج پژوهش دسترسی پیدا کنیم و فقط خود آقای دکتر در جلسه‌ای در وزارت علوم نتایج را شفاهی ارائه دادند. من فکر می‌کنم این مسئله خودش نشانۀ عدم اعتماد اجتماعی باشد.