در جستجوی اعتماد اجتماعی در ایران

در جستجوی اعتماد اجتماعی در ایران

چرا در شرایط کنونی کشورمان، صحبت از اعتماد اجتماعی اهمیت دارد؟ این روزها، از رانندگان تاکسی و خانه‌دارها گرفته تا مسئولان سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌های گوناگون، کمتر کسی است که از افزایش آسیب‌های اجتماعی در ایران سخن نگوید. اعتماد اجتماعی چه ارتباطی با آسیب‌های اجتماعی دارد؟ آیا اعتماد اجتماعی می‌تواند کلید حل مسائل جامعه باشد؟

اعتماد اجتماعی از پیش‌شرط‌ های کلیدی برای حفظ موجودیت جامعه است و برای حل مسائل اجتماعی ضروری می‌نماید، زیرا باعث شکل‌گیری آرامش و امنیت روانی می‌شود و برای تحرک اقتصادی و افزایش مشروعیت نظام سیاسی و اجتماعی ضرورت دارد. اعتمادْ پیش‌بینی و کنترل دنیای انسانی را ممکن می‌کند و به ما امید و اطمینان می‌دهد که می‌توانیم تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کنیم.

اعتمادْ راهبردی برای سازگاری افراد با محیط اجتماعی است. اگر در ساده‌ترین روابط اجتماعی روزمره اعتماد نباشد، آرامش ما و اطمینان ما به آینده مختل می‌شود و مجبوریم با تردید و هراس گام برداریم. کافی است این دایره را به روابط مردم با یکدیگر و رابطة ملت با حکومت گسترش دهیم. در چنین پهنة گسترده‌ای از ارتباطات و تعاملات، زوال اعتماد اجتماعی گاه پیامدهای جبران‌ناپذیری خواهد داشت که ممکن است چندین نسل را درگیر آسیب‌ها و مسائل اجتماعی کند.

وقتی اعتماد عمومی به افراد و نهادها- از همسایه‌ها و قوم‌وخویش گرفته تا سازمان‌های خردوکلان- آسیب ببیند، مردم بدبین و سرخورده می‌شوند و کمتر تمایل خواهند داشت که در روابط اجتماعی، سرمایه‌های مالی و عاطفی و فرهنگی خود را هزینه کنند. بی‌اعتمادی باعث شکل‌گیری بدبینی و دشمنی در روابط اجتماعی می‌شود. بی‌اعتمادی اجتماعی،‌ به‌دلیل کج‌کاری‌هایی که در نهادهای اجتماعی به‌وجود می‌آورد، مسائل اجتماعی ساده را به بحران‌هایی بزرگ تبدیل می‌کند و باعث می‌شود که حتی بهترین راهکارها درزمینة حل‌وفصل مسائل اجتماعی ناکام بماند.

بنابراین، نباید آمارهایی را که بیانگر کاهش اعتماد اجتماعی در ایران است، نادیده گرفت. اعتماد اجتماعي، به‌دلیل نقش مهم آن در روابط بین مردم و حكومت و نهادها و گروه‌هاي واسطه، اختلال در تعاملات اجتماعي را كاهش مي‌دهد و بنابراین، ارتباطی تنگاتنگ و دوسویه با مفهوم سرمایة اجتماعی دارد.

در سال ۱۳۹۴، پنج نشست پیاپی در مؤسسه رحمان با دعوت از استادان صاحب‌نظر در این حوزه برگزار شد. به‌علاوه، در شهریور ۱۳۹۶، این مؤسسه میزبان نشستی با موضوع گفت‌وگوی اجتماعی بود که ارتباط نزدیکی با مبحث اعتماد اجتماعی دارد. کتاب حاضر شامل متن کامل نشست‌های اعتماد اجتماعی در ایران همراه با پرسش‌وپاسخ و دیدگاه‌هایی است که در پایان هر برنامه مطرح می‌شد.

کتاب ” در جستجوی اعتماد اجتماعی در ایران ” با همکاری بنگاه نشر و ترجمه پارسه منتشر شده است.