نابرابری و سلامت

به نام خدا

سناریو اولیه رادیو رحا، اپیزود سوم، نابرابری و سلامت

سلام

اینجا رادیو رحاست. قراره در اپیزودهای مختلف این پادکست به بحث نابرابری و آسیب‌های اجتماعی با نگاه جامعه‌شناسانه بپردازیم. این رادیو متعلق به موسسه رحمانه و قصد داریم به وسیله اون پژوهش‌های انجام شده در موسسه رحمان را با زبانی ساده‌تر با شما درمیان بگذاریم. در سومین اپیزود این پادکست به سراغ بحث نابرابری و سلامت رفته‌ایم. ( موزیک/ تیتراژ)

 بیماری و مشکلات جسمی جزی از زندگی همه‌ی انسان‌هاست. از آغاز تاریخ بشریت مریضی و بیماری وجود داشته و یکی از عوامل مهم مرگ‌ومیر افراد در همه‌ی جوامع بوده اما کم‌کم انسان‌ها با دانش پزشکی آشنا شدند و توانستند داروها و درمان‌هایی برای شفا پیدا کنند. در یک قرن گذشته با پیشرفت پزشکی رفته رفته از رنج و درد بیماران کاسته شد. به طوری که برخی از بیماری‌ها مثل آبله، سرخک، فلج اطفال در بسیاری از نقاط دنیا ریشه‌کن شد. درمان‌هایی برای برخی از بیماری‌های سخت مثل سرطان پیدا شد و البته هنوز درمان کاملی برای برخی از بیماری‌ها پیدا نشده است. اما آیا با وجود پیشرفت پزشکی، پیدا شدن راه‌های درمان، ساخت بیمارستان‌های مجهز و… امکان درمان و بازگشت به زندگی بدون درد برای همه‌ی بیماران وجود دارد؟

پاسخ بدون تردید نه است. حوزه‌ی درمان نیز مانند بسیاری از ابعاد زندگی با قوانین نوشته و نانوشته، رشوه و زیرمیزی و… گره خورده است و این‌گونه بیمار و خانواده‌ی بیمار، علاوه بر رنج بیماری، با رنج فقر، تبعیض و ناعدالتی دست و پنجه نرم می‌کنند. .(فیلم دایره مینا)

در این شماره‌ی رادیو رحا به سراغ این افراد رفته‌ایم. افرادی که سهم آنها از نظام سلامت، پزشکان حاذق، بیمارستان‌های مجهز، داروهای در دسترس و… نیست. افرادی که در روند درمان نه تنها از دردشان کاسته نمی‌شود بلکه ناچارند درمان را متوقف  کنند و مجبور می‌شوند درد بیماری را بدون امید به درمان تحمل کنند.

خانم… یکی از بیمارانی است که مبتلا به دیابت نوع 1 است او از هزینه‌های داروهای خود این گونه می‌گوید: (مصاحبه شماره2)

بارها تبلیغاتی را دیده‌ایم افراد را به پرداخت حق بیمه تشویق می‌کنند و این نوید را می‌دهند که با پرداخت بیمه، بیمار می‌تواند به آسانی روند درمان را طی کند اما آیا در واقعیت همین اتفاق می‌افتد؟ (مصاحبه شماره2)

بیماران اعصاب و روان گروه دیگری از بیماران هستند که در روند درمان با مشکلات زیادی روبرو هستند. خانم… یکی از همان بیماران است.(مصاحبه شماره3)

مشکل بیماران اعصاب و روان زمانی بدتر می‌شود که این بیماران مجبورند برای آن که تحت نظر روانپزشکی توانمند باشند به شهری دیگری مراجعه کنند و ساعت‌ها در مطب انتظار بکشند.(مصاحبه شماره3)

یکی از موقعیت‌های دیگری که افراد مجبور به مراجعه به بیمارستان می‌شوند در زمان تصادف است، آقای… از تجربه تصادف در دوره سربازی‌اش می‌گوید: (مصاحبه شماره1)

یکی از متغیرهای مهم در سنجش کارایی نظام سلامت، بررسی وضعیت هزینه‌های پرداخت از جیب بیماران است. این شاخص بیانگر نسبت هزینه‌های پرداختی بیماران در هنگام دریافت خدمات سلامت بر کل هزینه‌های سلامت کشور است. هر قدر خانواده بیمار مجبور باشند بخش بیشتری از هزینه‌ی خدمات را بپردازد احتمالا بیشتر در معرض سقوط به دهک‌های پایین جامعه است و بیشتر احتمال دارد فقر و بی‌پولی را به سبب هزینه‌های کمرشکن درمان تجربه ‌کند.( مصاحبه شماره2 درباره بیماری صرع)

آمارها نشان می‌دهد ایران یکی از بدترین کشورها در شاخص پرداخت از جیب بیماران است. متاسفانه آماری رسمی در این زمینه وجود ندارد، آخرین آمارهای غیررسمی که در سال 1394 تخمین زده شده است، نشان می‌دهد سهم پرداخت از جیب بیماران نسبت به کل هزینه‌های سلامت در یک دهه‌ی پیش یعنی سال 1390، 56درصد بوده است. در سال‌های بعد با اجرای طرح بیمه سلامت این عدد با اندکی کاهش در سال 1394 به 39.7 درصد می‌رسد که با سیاست‌های کلی نظام که عدد 30 درصد برای این شاخص هدف‌گذاری شده بود بسیار فاصله دارد.

در سال‌های اخیر نیز با توجه به تورم، افزایش قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار می‌توان حدس زد که این درصد به مراتب بدتر از سال 1394 شده است.

حدود یک سال و نیم از شروع همه‌گیری کووید19 در ایران می‌گذرد با این حال هنوز سیستم فعلی درمان کرونا، سردرگمی‌هایی را برای بیمار و اطرافیانش به وجود می‌آورد: (مصاحبه شماره1)

کرونا بیماری‌ای است که از همان اولین مرحله‌ی بیماری یعنی تشخیص بیماری هزینه‌های را بر دوش فرد قرار می‌دهد.(مصاحبه شماره1)

امروزه در دنیا تامین سلامت عمومی یکی از وظایف مهم دولت‌ها تلقی می‌شود. در کشور ما نیز بر اساس اصل 29 قانون اساسی، سلامت حقی همگانی است و تامین آن در تعهد قطعی دولت است. با این وجود پژوهش‌ها نشان می‌دهد برای رسیدن به این مهم راه درازی در پیش است.