سلامت روان نوجوانان: زمان عمل

سلامت روان نوجوانان: زمان عمل

ترجمه: معصومه دهقانی

هر نوجوانی حق برخورداری از سلامت روان را دارد. ارتقاء و حفاظت از سلامت روان سبب افزایش کیفیت زندگی، تقویت سرمایه­ انسانی، کمک به توسعه­ اقتصادی اجتماعی و منتهی شدن به یک جهان عادلانه‌­تر می‌­شود. علی­رغم اینکه سرمایه‌­گذاری در مداخلات مؤثر و زودهنگام برای سلامت روان جوانان “بهترین سرمایه‌­گذاری” طی دهه گذشته تلقی شده است، شواهد موجود حاکی از آن است که از سلامت روان نوجوانان غفلت شده و هنوز مسئله در حد ضروری و فوری باقی مانده است. بار سلامت روان نامطلوب هم در طول دوره­ نوجوانی و هم در بزرگسالی بسیار زیاد است.

چرا باید به سلامت روان نوجوان توجه کنیم؟

اختلال سلامت روان، از قبیل افسردگی و اضطراب، سبب 16 درصد بار جهانی بیماری و جراحات در بین 1.2 میلیارد نوجوان (10-19 سال) در جهان است. تخمین زده می­‌شود که ده تا 20 درصد نوجوانان اختلال سلامت روان و تعداد قابل‌­توجهی از سایر نوجوانان علائمی که تأثیر منفی بر تندرستی‌­شان دارد را تجربه می‌­کنند. سلامت روانی ضعیفِ نوجوانان نیز با خطر جدی‌­تر آسیب‌ها و مصرف مواد مرتبط است که بر کیفیت زندگی و طول عمر تأثیر می‌گذارد. به‌­طور ویژه نوجوانان آسیب‌­پذیر به افراد دارای معلولیت یا بیماری‌­های مزمن (مانند HIV)؛ افرادی که به دلیل تمایلات جنسی، هویت جنسی یا قومیت‌شان انگ خورده­‌ و به حاشیه رانده شده­‌اند؛ و کسانی که در معرض خشونت هستند، در فقر زندگی می‌­کنند یا در شرایط وقوع بحران انسانی و شکننده و آسیب‌­پذیر زندگی می­‌کنند گفته ­می­شود.

بسیاری از اختلالات سلامت روان در طول دوره نوجوانی پدیدار می­‌شود. در سطح جهانی، افسردگی و اضطراب در صدر علل بیماری‌­ها و معلولیت‌­ها در بین نوجوانان است که در میان نوجوانان دختر میزان بیشتری دارد. در بدترین حالت، افسردگی و دیگر اختلالات سلامت روان منجر به آسیب به خود و خودکشی می‌­شود. آمارهای اخیر نشان می‌­دهد که در سال 2016 بیش از 60 هزار مورد از مرگ نوجوانان به­‌دلیل خودکشی بوده است. به‌­طور کلی، بخش زیادی از مرگ‌­های بر اثر خودکشی در بین نوجوانانی بوده که در کشورهای با درآمد پایین و متوسط زندگی می­‌کردند. خودکشی جزء پنج دلیل اصلی مرگ نوجوانان در کشورهای با درآمد بالا، پایین و متوسط در چهار منطقه از شش منطقه­ سازمان بهداشت جهانی بود.

در کنار تأثیر مستقیمی که بر نوجوانان دارد، عواقب اختلال سلامت روان به بزرگسالی گسترش می­‌یابد؛ هم سلامت ذهنی و هم سلامت جسمی را مختل می‌کند و فرصت­‌های اقتصادی و اجتماعی را برای داشتن یک زندگی مطلوب از بین می‌­برد. شروع 50 درصد از اختلال سلامت روان بزرگسالان اواسط نوجوانی است، 75 درصد آن­ها اواسط دهه­ 20 زندگی صورت می­‌گیرد. بنابراین می‌­بایست اقدامات باید به­گونه‌­ای باشد که مهارت­های حسی و اجتماعی نوجوانان را افزایش دهد و سبب توانمندسازی و پرورش محیط خانواده، مدرسه و اجتماع شود. همچنین ضروری است تا مسائل سلامت روان (شامل خشونت، بی­‌توجهی، سوءاستفاده، فرار از مدرسه، فقر و بیماری‌­های روانی والدین) زودهنگام شناخته و تسکین داده شود.

چرا در سراسر جهان برای سلامت روان نوجوانان سرمایه­‌گذاری کم است؟

اگرچه بار کلی بیماری در ابتدای دوره نوجوانی (10-14 سال) در کمترین حد است، اما عوامل خطری که در دوران نوجوانی پذیرفته یا تثبیت می‌شوند، تأثیرات خود را در مراحل بعدی زندگی می‌گذارند. در کنار بی‌­توجهی نسبیِ بهداشت عمومی به سلامت روان، سلامت روان نوجوانان برخلاف بار عظیم اجتماعی، اقتصادی و شخصی سرمایه‌­گذاری‌­ که شایسته آن است دریافت نمی‌­کند. این موضوع توجه سیاسی کمی را به خود جلب کرده و بودجه‌­ محدودی را در تمام تنظیمات درآمدی به خود جذب کرده است. برای مثال، بررسی نمونه‌­ای از 132 کشور با درآمد پایین و متوسط نشان داد که دریافت‌­کنندگانِ 24 میلیارد دلار (66 درصد) از کل کمک‌­های توسعه برای سلامت، تنها 528 میلیون دلار (2.2 درصد) را صرف کمک­‌های هدفمند برای جوانان، رده­ سنی 10- 24، کردند. از این میان، برای سلامت روان نوجوانان، به‌­طور خاص اختلالات افسردگی و خودآزاری، حدودا شش میلیون دلار (1.2 درصد) اختصاص داده شد؛ مقداری ناچیز در مقایسه با سهمی که در بار سلامتی نوجوانان دارد. در طی دهه­‌های گذشته سرما­یه‌­گذاری­های مالی و فنی کمی در سلامت روان انجام شده است. این انفعال تا حدی ناشی از عدم آگاهی در مورد مقرون­ به­ صرفه‌­بودن مداخلات، به‌­ویژه، در کشورهای کم­‌درآمد و متوسط بوده است.

بسیاری از کشورها آمادگی کافی برای مقابله با چالش نامرئی اختلال سلامت روان که اغلب انگ زده شده و از آن غفلت شده را ندارند. مدت­هاست که از خدمات بهداشتی به­‌طور کلی و به‌­طور خاص برای نوجوانان و جوانان غفلت شده است. جوانان 10 تا 24 ساله کمترین میزان پوشش مراقبت‌­های بهداشتی را در بین هر گروه سنی دارند و شواهد نشان می‌­دهد که اکثر نوجوانان و جوانانی که اختلال سلامت روان دارند خدمات مراقبتی و درمانی را از متخصصان دریافت نمی‌­کنند. عدم آگاهی از مزایای دریافت این خدمات، تعصبات مرتبط با بیماری روانی و نگرانی‌­های مربوط به حریم خصوصی از جمله عواملی هستند که نوجوانان را از کمک­ گرفتن باز می‌­دارد. هزینه و موقعیت جغرافیایی خدمات نیز از موانع دسترسی است. علاوه بر این، بسیاری از نوجوانان برای تشخیص وجود مشکل و تسهیل دسترسی آن­ها به خدمات به بزرگسالان متکی هستند.

هنگامی که نوجوانان به کمک نیاز دارند، مراقبت و خدمات مورد نیاز آن­ها اغلب یا در دسترس نیست یا پاسخگوی نیازهای آن­ها نیست و کیفیت پایینی دارد. عواقب این شرایط این است که اختلال سلامت روانی نوجوانان تشخیص داده نمی‌­شود و تحت درمان قرار نمی‌­گیرد و ممکن است بسیاری از دستاوردهای سلامتی و رشدی که در دوران کودکی به‌­دست­‌آمده؛ به ویژه، در ناملایمات مزمن از بین برود. این امر به نوبه­ خود بر طول عمر و مسائل اقتصادی اجتماعی موثر است.

درباره سلامت روان نوجوانان چه می دانیم؟

اهمیت اختلال سلامت روان نوجوانان در طول زندگی، در چند دهه­ گذشته، آشکار شده است. همچنین حمایت رو به تزایدی برای انتقال سلامت روان از حاشیه به مرکز برنامه‌­های سلامت و توسعه وجود دارد. برای ارتقاء سطح سلامت روان از طرح‌­های مهمی حمایت شده است؛ شامل برنامه سازمان بهداشت جهانی – برنامه اقدام mhGAP، ابتکار مشترک سازمان جهانی بهداشت و یونیسف برای کمک به رشد نوجوانان، کمیسیون لانست 2016 در مورد سلامت و رفاه نوجوانان و کمیسیون لانست، سال 2018، در مورد سلامت روان جهانی و توسعه پایدار.

دانشی کافی برای اقدام در مورد سلامت روان نوجوانان وجود دارد. همچنین می­دانیم که ارتقاء سلامت روان و پیشگیری از اختلال سلامت روان، خودآزاری و رفتارهای پرخطر برای کمک به رشد نوجوانان مهم هستند. شواهد زیادی در مورد مداخلات برای مراقبت و درمان اختلال سلامت روان وجود دارد. طیفی از استراتژی‌­ها و برنامه‌­های چندبخشی که بازدهی مثبتی دارند در جدول 1، نشان داده شده است. اگرچه باید تحقیقات بیشتری برای رفاه و سلامت نوجوانان، تقویت سنجش، بهبود مداخلات فعلی و طراحی بسته­‌های مداخله‌­ قابل‌­سنجش جدید برای ارتقاء سلامت روان، پیشگیری و مراقبت در نوجوانان انجام شود.

جدول 1

چه اقداماتی باید اتخاذ شود؟

ضروری است اطمینان حاصل شود که سیاست‌ها و برنامه‌ها مداخلات بهداشت روانی نوجوانان را که از شواهد به­‌دست آمده در اولویت قرار می‌دهند و بهترین راه‌ها را برای تحقق بخشیدن به نیازهای خاصِ نوجوانان شناسایی می‌کنند. این کار برای توانمندسازی نوجوانان برای گذران زندگی، رشد و حصول اطمینان از اینکه هیچ­کس نادیده گرفته نشده است ضروری است. تلاش­‌های جمعی همه ذینفعان مهم خواهد بود. ما باید با هم کارهای زیر را انجام دهیم:

سیاست و سرمایه­‌گذاری

• قرار دادن سلامت روان نوجوانان در دستور کار. الویت قرار دادن سلامت روان نیازمند رهبری قوی است. این کار تعهد به خدمات نوآورانه و با کیفیت و تقویت خدمات اجتماعی را در بردارد. ما باید به ارتقاء سلامت روان و پیشگیری، درمان و مراقبت از اختلال سلامت روان در نوجوانان در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی در شرایط وقوع بحران‌های انسانی و شکننده توجه بیشتری داشته باشیم. تقویت سنجش سلامت روان نوجوانان نیز بسیار مهم است
• سرمایه­‌گذاری روی سلامت روان نوجوانان. منابع بیشتری از بودجه‌­های داخلی کمک‌­های بهداشتی و توسعه­ باید اختصاص یابد به: الف) اجرای برنامه­‌های به جدول 1 و برنامه‌­های مداخله اولیه. ب) تقویت مراقبت­های کلی، درمان و پیگیری اختلال سلامت روان به عنوان بخشی از پوشش همگانی سلامت؛ و ج) توانمندسازی نوجوانان برای دسترسی به خدمات مراقبتی، درمانی و حمایتی نوجوان به‌­طور تعاملی.
• فراگیر و شفاف­‌کردن فرآیندهای طراحی برنامه و خط مشی سلامت روان نوجوانان در کشورها. مشارکت و درگیری ذی‌نفعان مختلف از جمله نوجوانان، که کاربران نهایی این برنامه‌­ها هستند، بسیار مهم است. نوجوانان همراه با سایر ذی‌نفعان مانند محققان/دانشگاهیان و گروه‌های ذی‌نفع خاص از جمله بیماران و خانواده‌هایشان، شرکای ارزشمندی در فرآیندهای تصمیم‌گیری، از تنظیم دستور کار تا طراحی اجرا و ارزیابی هستند.

سیستم‌ها و خدمات پاسخگو

• ادغام برنامه­‌های ارتقاء، پیشگیری و درمان سلامت روان، در برنامه‌­های موجود در مدارس و برنامه­‌ها/سازمان­‌های اجتماعی – به ویژه در سطح مراقبت­های بهداشتی اولیه. این کار به‌­ویژه برای گروه­‌های آسیب‌­پذیر مانند نوجوانان باردار، نوجوانان دارای معلولیت یا شرایط مزمن، نوجوانان در شرایط بحران‌­های انسانی و شکننده و کسانی که به دلیل گرایش جنسی، هویت جنسی یا قومیت به حاشیه رانده شده‌اند بسیار مهم است. نوجوانان و همچنین اعضای خانواده به حمایت و آموزش نیاز دارند تا مهارت‌­های لازم برای بهبود و محافظت از سلامت روان را بیاموزند.
• تقویت همکاری­‌های چندبخشی و هماهنگ. مداخلات چندبخشی برای پرداختن به بسیاری از عوامل تعیین‌­کننده سلامت روان نوجوانان که خارج از بخش بهداشت هستند، مانند مشکلات اجتماعی-اقتصادی، خشونت، فقدان آموزش و هنجارهای منفی جنسیتی مورد نیاز است. این امر مستلزم هماهنگی زیادی بین بخش­‌ها، از سطح جهانی تا محلی، است. این هماهنگی ایجاد پیوندها و مکانیسم­‌های ارجاع بین بخش­‌ها و سطوح گوناگون را در بر­می‌گیرد.
• سرمایه­‌گذاری در تحقیق در مورد خدمات بهداشت روانی نوآورانه و تقویت سیستم­‌های داده سلامت. تحقیقات اجرایی در مورد خدمات بهداشت روانی برای بهبود دسترسی، استمرار، کیفیت، برابری، کارایی و ارائه­ راهبردهای مؤثر برای مقیاس ­کردن مورد نیاز است. سیستم های جمع‌­آوری داده باید شاخص­‌هایی برای نظارت بر سلامت روانی نوجوانان، آسیب‌­پذیری‌­ها و خطرات نوجوانان و دسترسی به خدمات را در بر داشته باشد. داده‌ها باید بر اساس جنسیت، سن، موقعیت جغرافیایی و عوامل خاص کشور، تفکیک شوند.

ظرفیت­‌سازی

• ایجاد ظرفیت انسانی و فنی برای سلامت روان نوجوانان، و پرداختن به انگ مرتبط با سلامت روان. این ظرفیت‌­سازی  شامل آموزش معلمان، اجتماع و مددکاران اجتماعی؛ و کارکنان بهداشتی درگیر با نوجوانان، و همچنین آموزش پیش از خدمت و حین خدمت به پزشکان برای ارزیابی شرایط سلامت روان، مراقبت و درمان است. ظرفیت فنی در سطح کشور نیز برای اجرای سیاست‌­ها و برنامه‌­ها، نظارت، ارزیابی و تحقیق مورد نیاز خواهد بود.
• استفاده از نیروی کاری که تخصص کمتری دارند. در اکثر کشورها، تغییر وظایف ضروری است – اکثر خدمات بهداشت روان باید توسط افرادی که آموزش تخصصی در زمینه بهداشت روان ندارند، مانند کارکنان بهداشت روان، پرستاران، معلمان و مددکاران اجتماعی ارائه شوند.
• ایجاد سیستم­‌هایی برای آموزش، راهنمایی و مشارکت مدافعان سلامت جوانان. درگیرکردن نوجوانان این پتانسیل را دارد که مدل­‌های سنتی ارائه­ مراقبت‌­های بهداشتی به سیستم­‌های بهداشتی تعاملی تغییر یابد. این کار برای تضمین دسترسی برابر به خدمات بدون توجه به جنسیت، قومیت یا وضعیت اجتماعی-اقتصادی ضروری است.

منبع مقاله سلامت روان نوجوانان: زمان عمل

AMH-Knowledge-Summary