درآمدی بر مطالعات کودکی در ایران

توضیحات

درآمدی بر مطالعات کودکی در ایران برگزیده مقالات همایش کودکی در ایران که توسط نشر آگاه به چاپ رسیده است.

مؤسسه ی رحمان بنا بر فلسفه ی وجودی خود، که پیشگیری، کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی است، گروه‌های آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده را به عنوان گروه هدف مطالعاتی خود برگزیده است. ورود به حوزه ی کودکان، یکی دیگر از گروه‌های آسیب پذیر جامعه، با نخستین همایش ملی کودکی در ایران آغاز شد.

تاکنون بیشتر پژوهش‌های انجام شده در ایران، درباره‌ی موضوع کودکی، بر پایه‌ی پارادایم‌های سنتی صورت گرفته و از چارچوب‌های رشد زیستی و شناختی کودک بهره برده است. در بیش‌تر این پژوهش‌ها جای خالی واقعیت زیسته‌ی کودکان به چشم می‌خورد؛ خلائی که موجب ناتوانی در نظریه‌پردازی، برنامه‌ریزی و شناخت درست وضعیت کودکان می‌شود. به بیان دیگر، به کودکی از دریچه‌ی چشم بزرگ‌سالی نگریسته شده است؛ مرحله‌ی بعدی که کودک باید برای ورود به جامعه بزرگ‌سالی با انواع آموزش‌ها و مهارت‌ها تجهیز شود، بدون این که ویژگی‌های خود این مرحله از زندگی به رسمیت شناخته شود.

کتاب درآمدی بر مطالعات کودکی در ایران که برگزیده‌ای از مجموعه مقالات «نخستین همایش ملی کودکان در ایران» را دربر دارد، حاصل تلاش پژوهشگران دغدغه‌مندی است که دعوت مؤسسه رحمان را برای ارائه‌ی مقاله و مشارکت در این حرکت علمی پذیرفته‌اند.

در این کتاب اهمیت مطالعات تاریخی، در ایجاد حساسیت‌های مفهومی و بازاندیشی در کودکی نیز نشان داده شده است. مقاله‌های یازدگانه این کتاب تلاشی برای ارائه‌ی برشی از مباحث و محورهای مورد توجه در سنت منتوع مطالعات کودکی است:

مقاله نخست این مجموعه به معرفی مفاهیم، مسائل و رویکردهای عمده‌ی سنت مطالعات کودکی می‌پردازد.

مقاله ی دوم در سنتی تاریخی، تمایزیابی نهادهای ادبیات کودک را در سال‌های دهه چهل دنبال می‌کند.

کودک‌زدایی در کتاب‌های درسی ابتدایی در ایران موضوع مقاله‌ی دیگر این کتاب است که نویسنده در آن با اتکا به تحلیل محتوا و مضامین کتاب های دوره‌ی ابتدایی، نگرش به کودکی و بازنمایی آن را تحلیل می‌کند.

در مقاله ی چهارم، که موضوع آن تحولات سن کودکی در حقوق ایران است، نویسنده ضمن نشان دادن اهمیت تعیین دقیق سن کودکی در حفظ حقوق کودکان، سرگردانی و گاه تضاد در تعریف کودکی در حقوق ایران را، که برآمده از توجه هم زمان به معیارهای شرعی و عرف بین المللی است، مورد بحث قرار می‌دهد.

دیگر مقاله ی حقوقی این کتاب به ارزیابی سیاست قانون‌گذاری ایران درباره‌ی کودکان بی‌سرپرست می‌پردازد.

مقاله‌ی ششم کتاب درک از معنا و نقش فرزند را در فرهنگ ایرانی دنبال می‌کند.

فرآیند هویت‌یابی کودکان مهاجر در فضاهای عمومی و محله‌های شهری موضوع مقاله ی هفتم است که در سنتی مردم نگارانه به دنبال نشان دادن اهمیت فضای محله در برساختن دنیای کودکی و معناسازی از روابط اجتماعی کودکان است.

مقاله ی هشتم کتاب نیز در سنتی مردم‌نگارانه و با استفاده از تحلیل شبکه‌های اجتماعی به بررسی کار کودکان در کوره‌های آجرپزی می‌پردازد.

“بازنمایی نقش‌های جنسیتی کودکان در تبلیغات تلویزیونی” موضوع مقاله‌ی نهم این کتاب است که با روش تحلیل مضامین و محتوای کیفی تبلیغات تلویزیونی به شیوه‌ی اجتماعی کردن جنسیت در کودکان می‌پردازد.

مقاله دهم کتاب بازنمایی کودکی را از منظر دیگر و باز هم در برنامه تلویزیونی دنبال می‌کند.

آخرین مقاله‌ی کتاب در سنت نقد ادبی به دنبال رمز گشایی از مفاهیم خود و دیگری در خانه، مدرسه و جامعه در کتاب‌های تصویری داستانی ایرانی است تا از طریق آن دغدغه‌ی نویسندگان کتاب‌های کودک را در برساختن هویت کودکی معلوم کند.