روز جهانی بازماندگان خودکشی؛ سوگواران فراموش شده

روز جهانی بازماندگان خودکشی؛ سوگواران فراموش شده

گردآوری و ترجمه: الهه درخشان

30 آبان به بازماندگان خودکشی اختصاص یافته است. هدف از نامگذاری این روز، آگاه‌سازی افراد جامعه در خصوص گروهی است که کمتر مورد توجه واقع می‌‌شوند و به رسمیت شناخته می‌شوند. بازمانده خودکشی به فردی گفته می‌شود که عزیزی به دنبال خودکشی از دست داده باشد، این فرد می‌تواند عضوی از خانواده، دوست یا آشنایی باشد که در زندگی بازمانده مهم بوده است. پس از فوت عزیزی به علت خودکشی، هیجانات گوناگونی همچون؛ احساس خشم، غم، شوک و سردرگمی، ترس، احساس گناه و شرم، با شدت بالا و حتی گاهی به صورت همزمان تجربه می‌شوند. طبق شواهد پژوهشی، احساس گناه و احساس شرم، شایع‌ترین هیجاناتی هستند که در این نوع فقدان تجربه می‌شوند.

احساس شرم گاهی از درون فرد نشات می‌گیرد و گاهی به علت باورهایی که به صورت کلی در مورد خودکشی وجود دارد، به دنبال قضاوت‌های بیرونی شکل می‌گیرد. برای مثال شنیدن برخی از جملات احساس گناه و شرم را از بیرون به بازماندگان القا می‌کنند: خودکشی گناهی کبیره است، فقط افراد مبتلا به اختلال روانی خودکشی می‌کنند، افراد ضعیف خودکشی می‌کنند، فردی که خودکشی می‌کند خودخواه است، حتما به او توجه نکرده‌اند یا قطعا زندگی بسیار بدی داشته است.

قضاوت‌های اجتماعی، موانع سوگواری بازماندگان

قضاوت‌های اجتماعی یا استیگمایی که در مورد خودکشی وجود دارد، یکی از موانع مهم در مسیر سوگواری بازماندگان خودکشی است؛ زیرا بازماندگان در چنین شرایطی تنها مشغول غم از دست دادن عزیزشان نیستند؛ بلکه به منظور جلوگیری از قضاوت‌های بیشتر و کاهش احساس شرم، مجبور هستند انرژی زیادی را صرف پنهان‌سازی حقیقت کنند. دریافت حمایت‌های اجتماعی در این نوع سوگ گاهی کمتر از آن چیزی است که در سوگ‌های دیگر وجود دارد.

با توجه به اینکه خودکشی اقدامی خودخواسته است، ذهن بازمانده مدام درگیر این می‌شود که چرا آن فرد باید خودکشی می‌کرد؟ چه دلایلی وجود دارد؟ آیا من مقصر هستم؟ آیا فرد دیگری مقصر است؟ اگر چه کارهایی را انجام می‌دادیم یا انجام نمی‌دادیم این اتفاق نمی‌افتاد؟ به دنبال این سوالات بی‌انتها و بی‌جواب، فرد احساس گناه می‌کند، خود یا دیگران را سرزنش می‌کند. تجربه احساس تقصیر و خودسرزنشگری طبیعی است، اما باید اشاره کنیم که اقدام به خودکشی تنها یک علت ندارد و عوامل متعددی دست به دست هم می‌دهند تا فردی تصمیم بگیرد به زندگی خود خاتمه دهد.

تجربه هیجانات و مواجه شدن با مسائلی که به آنها اشاره شد، پس از تجربه فقدان خودکشی، طبیعی هستند. به خود اجازه دهید که این هیجانات تجربه شوند و شما حق دارید احساس کنید که گویی جهان‌تان به دو قسمت قبل از خودکشی و بعد از خودکشی تقسیم شده باشد. اما چه کارهایی می‌توان انجام داد تا این سوگ با سهولت بیشتری تجربه شود و پیامدهای منفی کمتری بر زندگی ما داشته باشد؟

راهکارهای مقابله‌ای در برابر خودکشی عزیز

یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهند که یکی از بهترین راهکارهای مقابله‌ای در برابر خودکشی عزیز، صحبت‌کردن با افرادی است که تجربه مشابهی داشته‌اند. این کار باعث کاهش میزان عذاب وجدان، احساس شرم، گناه و… می‌شود. همچنین شکستن سکوت و صحبت کردن در مورد این تجربه با سایر افرادی که مورد اعتماد شما هستند یا با یک روان‌درمانگر، می‌تواند به فرایند سوگواری کمک کند.

کشف معنای خودکشی عزیز، از دیگر راه‌هایی است که مطالعات پژوهشی به آنها اشاره کرده‌اند. با پرسیدن سوالاتی از قبیل اینکه این تجربه برای من چه معنایی داشت؟ من را به عنوان یک انسان چگونه تغییر داد؟ من چه تفاوتی با خودم قبل از این اتفاق دارم؟ چه کارهایی را می‌توانم با استفاده از این تجربه انجام دهم؟ شما می‌توانید به معنای این تجربه نزدیک شوید.

در پژوهشی که به مطالعه تجربه زیسته افراد پس از خودکشی عضوی از خانواده پرداخته بود، برخی از شرکت‌کنندگان اشاره کردند که خلق یک اثر هنری با محوریت خودکشی عزیزشان به آنها کمک کرده بود بهتر سوگ خود را تحمل کنند، حال آنکه برخی دیگر با کمک کردن به دیگران و معطوف کردن توجه خود به افرادی که درد مشابه عزیزشان داشتند، سوگ خود را تجربه می‌کردند. اما باید اشاره کرد مواردی که مطرح شدند تنها راهکارهای موجود نیستند و هر فردی می‌تواند راهکار مخصوص به خود را داشته باشد و در این راه کمک گرفتن از یک روان‌درمانگر با تجربه در این حوزه، می‌تواند بسیار مفید باشد.

منابع:

Cerel, J., & Sanford, R. L. (2018). It’s Not Who You Know, It’s How You Think You Know Them: Suicide Exposure and Suicide Bereavement. Psychoanalytic Study of the Child, 71(1), 76–96. https://doi.org/10.1080/00797308.2017.1415066

Dongen, C. J. Van. (1991). Experiences of family members after a suicide. Journal of Family Practice, 33(4), 375–381. https://go.galegroup.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&u=googlescholar&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA11492536&sid=googleScholar&asid=204e7912

Pitman, A. L., Osborn, D. P. J., Rantell, K., & King, M. B. (2016). The stigma perceived by people bereaved by suicide and other sudden deaths: A cross-sectional UK study of 3432 bereaved adults. Journal of Psychosomatic Research, 87, 22–29. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2016.05.009

Hawton, K., & Simkin, S. (2003). Helping people bereaved by suicide. In British Medical Journal (Vol. 327, Issue 7408, pp. 177–178).

Jordan, J. R. (2008). Bereavement after suicide. In Psychiatric Annals (Vol. 38, Issue 10, pp. 679–685). https://doi.org/10.3928/00485713-20081001-05

Feigelman, W., Gorman, B. S., & Jordan, J. R. (2009). Stigmatization and Suicide Bereavement. Death Studies, 33(7), 591–608. https://doi.org/10.1080/07481180902979973

Azorina, V., Morant, N., Nesse, H., Stevenson, F., Osborn, D., King, M., & Pitman, A. (2019). The perceived impact of suicide bereavement on specific interpersonal relationships: A qualitative study of survey data. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(10), 1801. https://doi.org/10.3390/ijerph16101801

Sheehan, L., Corrigan, P. W., Al-Khouja, M. A., Lewy, S. A., Major, D. R., Mead, J., Redmon, M., Rubey, C. T., & Weber, S. (2018). Behind Closed Doors: The Stigma of Suicide Loss Survivors. Omega (United States), 77(4), 330–349. https://doi.org/10.1177/0030222816674215

Ross, V., Kõlves, K., Kunde, L., & de Leo, D. (2018). Parents’ experiences of suicide-bereavement: A qualitative study at 6 and 12 months after loss. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(4). https://doi.org/10.3390/ijerph15040618

Powell, K. A., & Matthys, A. (2013). Effects of Suicide on Siblings: Uncertainty and the Grief Process. Journal of Family Communication, 13(4), 321–339. https://doi.org/10.1080/15267431.2013.823431

*** برای مطالعه یادداشت مرتبط با خودکشی اینجا کلیک کنید.