سنگینی حقوق«نقش بیمار»کرونا بر کادر درمان

سنگینی حقوق«نقش بیمار»کرونا بر کادر درمان

علی‌­احمد رفیعی‌­راد
کارشناس موسسه رحمان

یکی از مفاهیم ابتدایی در جامعه‌­شناسی، مفهوم «نقش» به عنوان جایگاه و وضعیت دارای مسئولیت و حقوق است. وابسته به این مفهوم، تالکوت پارسنز مفهوم نقش بیمار را پرورده است. پارسنز از مفهوم نقش بیمار برای توصیف الگوهای رفتاری استفاده کرده است که بیمار برای به حداقل رساندن تاثیر مخرب بیماری به کار می‌­برد. این مفهوم نشان می­‌دهد چگونه شخص بیمار بخش جدایی‌ناپذیری از متن و زمینه اجتماعی بزرگتر است. مبتنی بر این مفهوم، بیمار نه تنها مسئول بیماری خود نیست بلکه سزاوار حقوق و امتیازات خاصی مانند معاف شدن از نقش‌­های عادی زندگی و دریافت خدمات برای بازیابی سلامتی است.

هر چند به این مفهوم انتقاداتی وارد شده است که با تعریف و شمولی ساده، بیماری­‌های واجد انگ را نادیده گرفته است ولی توسعه نظام بیمارستانی و خدمات درمانی که ناخوشی در ابعاد متفاوت سلامت را پوشش می‌دهد، دستکم مفهوم پارسنزی نقش بیمار و حقوق آن را در سیستم درمانی و بیمارستانی احیا کرده است. این وضعیت در پاندمی کرونا با وجود انگ اولیه و خطر بالای سرایت، مجدد دیده شده است. بیمار شدن، همیشه جزو سخت­‌ترین لحظات زندگی آدمی بوده است و رهایی از گرفتاری آن غالبا منوط به دانش و یاوری دیگری است که در دوران تخصصی شده کنونی، این «دیگری» کادر درمان نام دارد. در شکل آرمانی مسئولیت کادر درمان زدودن درد و رنج و تلخکامی لحظات گرفتاری و بیماری و روانه کردن فرد به زندگی سرخوشانه دانسته می­‌شود، چنین دردهایی که با ناتوانی طرف مقابل کنش، زخم و خون و مرگ همراه است برای هر کسی که روزانه درگیر کنش متقابل است آزاردهنده بوده و در درازمدت بر سلامت و تاب­‌آوری او تاثیر منفی می‌­گذارد.

در بیماری کرونا این وضعیت به دلایل امکان بالای سرایت، شیوع گسترده، لزوم پوشش محدودکننده کادر درمان، طولانی بودن و عوامل دیگر تشدید شده است. با این حال، همه کادر درمان کرونا در ایران با سخت­‌کوشی بسیار تاکنون فراتر از توان خود حقوق بیماران کرونا را رعایت کرده است. ولی به عنوان یک واقعیت پس از گذشت یک سال و نیم پرحادثه و پرفشار با کادر درمانی مواجه هستیم که در ابعاد متفاوت سلامت، سختی بسیار تحمل کرده و آسیب دیده است. کرونا که ما شهروندان معمول و خانه­‌نشینان خود را از آن محفوظ می­‌داریم یا در مدتی کوتاه آنرا تجربه می‌­کنیم، روزانه بر کادر درمان آوار می‌­شود. شرایط کاری دشوار, بیماران بدحال و پرتقاضا, امکانات بیمارستانی محدود، دورنمای ناروشن و … پرسنل بخش­‌های کرونایی بیمارستان‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و آنها را از همیشه آسیب‌پذیرتر کرده است. همان‌گونه که تصاویر رقص و پایکوبی ماه‌های نخست شیوع کرونا، امروزه به خاطره تبدیل شده است، تداوم وضعیت فعلی نیز می‌­تواند حتی تصاویر معمول این روزها را نیز مخدوش کند. از این‌رو جامعه باید از هر راه ممکن مانند تعجیل در واکسیناسیون گسترده، استخدام نیروهای جدید و تجدید روحیه کادر درمان با پاسداشت­‌ها به کمک و رهایی این بخش فداکار خود کمک نماید. تاخیر در این فرایند می‌­تواند نطام بیمارستانی بویژه در بخش­‌های کرونا را دچار چنان فرسودگی نماید که احیای آنها غیرممکن و یا دست کم بسیار مشکل شود.

مستند به شواهد بسیار زیاد کادر درمان کرونا به قیمت از دست رفتن سلامت خود همچنان پایدار در حال استیفای حقوق بیماران کرونا می‌­باشد. نویسنده این یادداشت در دو ماه اخیر به دلیل  ابتلا به کرونا و عوارض شدید ناشی از آن در نقش بیمار کرونائی به مدت ۲۶ روز در دو بیمارستان امام خمینی و رسول اکرم تهران، مشاهده­‌گر سخت­کوشی،  مهربانی، ازخودگذشتگی و جانبازی کادر درمان کرونا بوده و شواهد بسیاری را نیز در رنج زیاد و در خطر بودن آستانه تحمل و تاب­‌آوری کادر درمان کرونا مشاهده کرده است.

*** یادداشت ” سنگینی حقوق«نقش بیمار»کرونا بر کادر درمان ” در شماره 4029 روزنامه شرق مورخ 1400/03/29 منتشر شده است.