نابرابری و حاشیه‌نشینی

به نام خدا

سناریو اولیه رادیو رحا، اپیزود چهارم، نابرابری و حاشیه‌نشینی

سلام

اینجا رادیو رحاست. قراره در فصل اول این پادکست به بحث نابرابری با نگاه جامعه‌شناسانه بپردازیم. این رادیو متعلق به موسسه رحمانه و قصد داریم به وسیله اون پژوهش‌های انجام شده در موسسه رحمان را با زبانی ساده‌تر با شما درمیان بگذاریم. در چهارمین اپیزود این پادکست به سراغ بحث نابرابری و حاشیه‌نشینی رفته‌ایم.

در طول تاریخ دو شکل از زندگی یکجانشینی در همه‌ی جوامع وجود داشته است انسان‌ها یا شهرنشین بودند یا روستانشین. البته افرادی هم بودند که در اطراف شهرها زندگی می‌کردند اما زندگی روستایی داشتند و به شغل‌هایی مانند کشاورزی، باغداری، دامداری مشغول بودند. اما به تدریج در دوران مدرن گروه‌هایی در اطراف شهرها ساکن شدند که زندگی‌شان نه شباهتی به شهرنشینان داشت نه روستاییان. این افراد که در آرزوی شغل، خانه و امکانات بهتر، شهر یا روستای محل زندگی خود را ترک کرده بودند، جایی در مرکز شهرها نداشتند و به ناچار ساکن اطراف شهرها شدند و اینگونه حاشیه‌نشینی به عنوان پدیده‌ای مدرن شکل گرفت.

در این شماره‌ی رادیو رحا به سراغ حاشیه‌نشینان رفته‌ایم. آنهایی که جایی در اقتصاد رسمی شهر ندارند و از اولین امکانات زندگی محروم‌اند. ساکنان چهاردانگه یکی از همان حاشیه‌نشینان‌اند، محله‌ای در جنوب غرب تهران(صدای اهالی محله)

زهرا یکی از ساکنان این محله است. او که 14 سالگی ازدواج کرده صاحب 3 فرزند است. همسر زهرا چند وقتی است که بیمار شده و توان کار کردن ندارد. حالا زهرا باید مخارج خانواده‌اش را تامین کند.(صدای زهرا)

چگونه این محله‌ها شکل گرفت؟ دکتر آرش نصراصفهانی_پژوهشگر مسائل اجتماعی_ که در این شماره همراه ما هستند از تاریخچه شکل‌گیری این مناطق می‌گوید: (ویس آرش نصر بخش شکل‌گیری بافت‌های فرسوده/ حدود دقیقه: 1تا 2+بخش برنامه‌های توسعه در قبل از انقلاب/ حدود دقیقه3)

محله‌های حاشیه‌ای با 3 شاخص شناخته می‌شوند. یک: زیر ساخت‌ها و تسهیلات شهری نامناسب مانند خانه‌های کم‌دوام، معابر غیرشکل استاندارد، دسترسی نداشتن به خدمات شهری، دو: اشتغال غیررسمی و فقر اقتصادی و سوم محرومیت‌ها و آسیب‌های اجتماعی. راه‌حل سیاست‌گذاران اما نه حل مشکلات ریشه‌ای این مناطق بلکه تخریب و از بین بردن سکونتگاه‌های آنهاست.(ویس آرش نصر اصفهانی درباره مداخله در بافت‌های فرسوده/ حدود دقیقه6)

در بین خود حاشیه‌نشینان هم گروه‌هایی هستند که وضعیتی بدتر از بقیه دارند. مهسا نادری فعال اجتماعی در این باره توضیح می‌دهد:(ویس مهسا نادری)

اما چگونه می‌توان این مشکلات را حل کرد و نابرابری را کاهش داد: ( ویس آرش نصر/ حدود دقیقه: 8:40)

حاشیه‌نشینان فقط ساکنان اطراف شهرهای بزرگ نیستند. افرادی هم هستند که اگر چه ساکن شهرند اما به دلیل دوری از پایتخت در دریافت امکانات و منابع رفاهی حاشیه‌ای هستند. ساکنان استان سیستا‌ن‌و بلوچستان در این دسته قرار دارند. نوید برهان‌زهی فعال اجتماعی سیستان‌و‌بلوچستان از اولین روزهای شیوع کرونا دلتا در این استان می‌گوید: (ویس نوید برهان‌زهی)

از چهاردانگه تهران تا روستاهای مرزی سیستان‌و‌بلوچستان مردمی هستند که جایی در سیاستگذاری‌های اجتماعی و رفاهی ندارند. مردمی که نه صدایی در رسانه‌های رسمی دارند و نه تصمیم درستی برای حل مشکلات‌شان گرفته می‌شود. گویی عزمی برای نشنیدن، در حاشیه ماندن و باز تولید چرخه‌ی فقر و درماندگی این مردم وجود دارد.

چهارمین اپیزود رادیو رحا همین جا به پایان می‌رسه، این رادیو متعلق به موسسه رحمانه و در این شماره همون طور که شنیدین به بحث حاشیه‌نشینی پرداختیم، منبع اصلی ما در این شماره مقاله‌ی حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی، بازتاب فضایی فقر و نابرابری شهری، به نویسندگی اسدالله نقدی بود. این مقاله در کتاب آسیب‌های اجتماعی و نابرابری، دومین گزارش وضعیت اجتماعی ایران منتشر شده است.

ممنونیم از زهرا و دیگر اهالی محله‌ی چهاردانگه تهران که مسائل و مشکلات خود را در این شماره پادکست با ما در میان گذاشتند. بی‌شک این شماره از رادیو رحا ساخته نمی‌شد مگر با همراهی مهسا نادری و نوید برهان‌زهی که تجربه‌ی سال‌ها فعالیت خود در مناطق حاشیه‌ای را در اختیار ما قرار دادند. همچنین تشکر می‌کنیم از آقای دکتر آرش نصر اصفهانی_پژوهشگر مسائل اجتماعی ایران_ که به عنوان کارشناس تحلیل‌های خود را ارائه دادند.

اپیزودهای بعدی پادکست ما با محوریت نابرابری در موضوعات دیگر ادامه داره،‌خوشحال می‌شیم نظرهاتون را از طریق اینستاگرام به آدرس rahman.inst و ایمیل ما radioraha99@gmail.com  در میون بذارید و ما رو به دوست‌تان‌تون هم معرفی کنید.