مشارکت مردمی و تشکل‌های مرد‌م‌نهاد

علی‌احمد رفیعی‌راد

در مورد مشارکت مردمی گفته شده است؛«مشارکت شبيه خوني است كه در بدن ما دوران دارد و به همين دليل نمي‌توان آن را از بافتي كه متعلق به آن است جدا كرد و گفت : مشاركت مردمي اين است!»( دانشگاه ساسكاچوان، 1378 : 2). گفته‌­ی اخیر بیانگر آن است که مشاركت مردمي در بطن و متن فرهنگ گروه‌هاي هدف معني پيدا مي‌­كند و اين امر معناي خودش را از ارزش‌­هاي فرهنگي مي‌­گيرد. در اينجا اگر يك فرد در نهادهاي مشاركتي درگير باشد كه ريشه در فرهنگ او نداشته باشد، قطعاً فرد مشاركت را به صورت يك عامل فشار، محدود و بيگانه از خود احساس مي‌كند و از آن گريزان مي‌شود .

مطرح شدن مشاركت در بطن و متن فرهنگ همان توجه به جهان‌بيني و جهان‌نگري افراد بومي است. جهان‌‌بيني و جهان‌­نگري افراد بومي را «­سينگ»(Sing,1997) به اين صورت تعريف مي‌كند؛ يك فرايند مشاركتي ­­پيش‌رونده متشمل بر باورها و روابط افراد بومي با طبيعت و فلسفة زندگي‌­شان مي‌باشد كه در حقيقت تمام جوانب زندگي از آن تاثیر می‌پذیرد. با توجه به پیشگفته‌­ها؛ مشاركت راهي است كه موجب آن­ مي‌­گردد كه علايق اجتماع محلي بر نگرش مورد توافق عام تمركز پيدا كند . اين امر يك ابزار عالي براي سازماندهي­، برنامه­‌ريزي­، آگاهي­، اجماع­، حل تضاد و تصميم است­.

برای نظم بخشیدن به مشارکت نیاز به تشکل‌­های مشارکتی و سازمان‌های مردم‌نهاد ­می‌­باشد، این تشکل‌­ها با تسهیلگری خود، اجتماعات محلی را حول محور مشترک به جلو هدایت می‌­نمایند. اصل کلی و مشترک تمامی سازمان‌­های مردم نهاد همیاری مردم در جهت دستیابی به توسعه پایدار و متوازن و در نهایت ایجاد یک جامعه مدنی مترقی است. به همین جهت این سازمان‌­ها در مجامع بین‌المللی به عنوان یکی از ابزارهای عالی نیل به توسعه پایدار به شمار می روند. چرا که آنان در قالب تشکل‌­های خودجوش مردمی نمود پیدا کرده و می‌­توانند با بسیج امکانات، نیروها و توان اجتماعی را برای خدمت به توسعه و سازندگی جامعه تقویت کنند.

سازمان‌­های مردم‌نهاد با توجه به ظرفیت‌­هایی که برای جلب مشارکت مردمی دارند می‌­توانند گروه‌های حاشیه­‌ای و یا گروه‌های دارای ظرفیت­‌های خاص که در برنامه‌­های غیرمنعطف بوروکراتیک نادیده گرفته شده‌­اند را برای توسعه پایدار بسیج نمایند. از زمره گروه‌های هدف سازمان­‌ها می‌­توان به جوانان به عنوان پیشروترین گروه‌ها اشاره نمود. جوانان با توجه به نیروی جوانی و خلاقیت‌­های خود می‌­توانند گره از کارهای فروبسته بسیاری بگشایند، بر این اساس در کشورهای  پیشرو، همواره بستر ورود جوانان به سازمان‌های مردم‌نهاد فراهم می‌­شود. در مقابل، ساختارهای پیرسالار و معطوف به گذشته  چندان به جوانان اعتماد نمی‌­شود و جامعه از پتانسیل‌­های فراوان جوانی آنها بی‌بهره می‌­ماند.

منابع؛

دانشگاه سا­سكاچو­ن كانادا­( 1378 )­مشاركت مردمي در سازمان­هاي تعاوني ( معني­دار ساختن عضويت در تعاوني­ها­)­، تهران : انتشارات وزارت تعاون .

كائوتري­، هوئين( 1379). مشاركت مردم در توسعه ، مشاركت در توسعه ، گرد آورنده : هوئين كائوتري ، ترجمه هادي طبايي و داوود غبرائي ،  تهران : انتشارات روش .

Sing . B . 1997  , community  envisoning ‘’ ASIAN  WATMANET  , lssue No . 12. P6-9.