یادآوری روز جهانی ایدز در پاندمی کرونا
یادآوری روز جهانی ایدز در پاندمی کرونا
علی احمد رفیعی‌راد
اچآیوی/ایدز از زمان شیوع در آغاز دهه 1980 میلادی تا کنون موجب ابتلا حدود 80 میلیون و مرگ نزدیک به 40میلیون نفر شده است. ویروس/بیماری مذکور به عنوان مساله‌ای پیچیده و چندبعدی زیستی، روانی و اجتماعی بر افت کیفیت زندگی فرد و خانوار، افزایش بار مالی و کاری، هزینه‌های پزشکی، تضعیف نیروی کار، فقر و از هم‌گسیختگی و مانند آن را به دنبال دارد. در چند دهه گذشته تلاش‌های مجدانه سیستم‌های بهداشتی-پزشکی و حمایت حکومت‌ها و سازمان‌ها برای تولید واکسن پیشگیری و یا درمان قطعی بیماری به نتیجه نرسیده است، اما در دو دهه اخیر پیشرفت‌های چشمگیر در مهار شدت بیماری باعث شده تا امکان تغییر ایدز از یک بیماری لاعلاج و مرگ‌آفرین به یک بیماری مزمن قابل کنترل (تحت شرایط تشخیص به هنگام و پایبندی به درمان) وجود بیاید. با وجود باز شدن چنین روزنه امیدبخشی، متاسفانه وضعیت اکنون و دورنمای آینده همچنان نگران کننده است. طبق آمارهای ارایه شده توسط سازمان جهانی بهداشت در 5سال گذشته به طور میانگین هر ساله جهان با ابتلای 2میلیون نفر جدید به اچآیوی و مرگ 1میلیون نفر از مبتلایان به دلیل پیامدهای ایدز مواجه بوده است.
آن چیزی که مایه نگرانی بیشتر می‌شود؛ اکثریت مبتلایان جدید از کشورهای فقیر و در حال توسعه هستند که دسترسی آنها به آزمایش و دارو دشوار و یا پایبندی آنها به درمان (به عنوان شرط اساسی موثر ماندن روند کنترل بیماری) چندان پایدار نمی‌باشد. بررسی تجربه کشورهای موفق در زمینه کنترل اچآیوی نشان می‌دهد در چنین کشورهایی همزمان با پیشرفت‌های پزشکی، بعد اجتماعی و فرهنگی بیماری مورد توجه جدی قرار گرفته است، به گونه‌ای که در مقایسه تطبیقی کشورها با سیستم بهداشتی و اقتصادی مشابه، روشن می‌شود که تفاوت شگرفی بین کشورها -با پیشگامی جوامع دارای زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی روادارانه نسبت به بیماران- وجود دارد. بعد اجتماعی بیماری مذکور وابسته به انگ اجتماعی مرتبط با آن است. انگ اجتماعی (استیگما) به عنوان یک ویژگی منفی فروکاهنده ارزش و منزلت، فرد یا گروهی را از اکثریت جدا می‌کند و در نتیجه با این فرد یا گروه با بدگمانی یا دشمنی رفتار می‌شود. انگ مرتبط با اچآیوی/ایدز برآمده از تفسیری است که قضاوت‌گران، ابتلای فرد را وابسته به بی‌مبالاتی و یا بی‌تعهدی به ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی می‌دانند. در چنین نگاهی به جای پذیرفتن نقش نیازمند همدلی و یاوری بیمار، او مورد اتهام، سرزنش، طرد و حتی مجازات قرار می‌گیرد. چنین رویکرد سطحی دردمندستیزی، قربانیان وضعیت‌های ناخواسته را مقصر بیماری‌شان به حساب می‌آورد. نگرش بدبینانه و رفتارهای طردکننده و تبعیض‌آمیز متعاقب آن باعث ترس افراد و مبتلایان از آزمایش و یا افشای بیماری می‌شود، موضوعی که افزایش زیر پوستی بیماری را موجب شده و به مرور افراد بیشتری را درگیر خود می‌نماید. متاسفانه در کشور ما با وجود برخورداری و توانمندی مطلوب داروئی و درمانی سیستم بهداشتی در مواجهه با اچآیوی/ایدز و تلاش رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد برای انگ‌زدائی از آن، در سطوح متفاوت انگ اجتماعی پررنگی پیرامون بیماری وجود دارد و موانع زیادی برای کنترل آن ایجاد نموده است. نگرانی مرتبط دیگر برای کنترل اچآیوی در ایران، جوانانه‌تر، زنانه‌تر و جنسی‌تر شدن ترکیب جمعیتی مبتلایان سال‌های اخیر است که هر کدام از مسیرهای سه‌گانه می‌تواند در تشدید وضعیت پروبلماتیک ایدز در ایران تاثیر به سزایی داشته باشد. با این حال مرور تجربیات کشورهای پیشرو در مبارزه و کنترل بیماری نشان می‌دهد که پتانسیل‌های مواجهه مطلوب در دسترس و قابل دستیابی هستند.
در کشورها و فرهنگ‌های دیگر که از بار انگ اجتماعی بیماری کاسته‌اند، مشارکت بیماران و همدلی سایر شهروندان راهی برای افشاء بیماری و کنترل آن شده است. مبتنی بر پیشگفته‌ها؛ توجه صرف به عوامل فردی و نادیده گرفتن عوامل اجتماعی و فرهنگی، قانونی و سیاسی موثر بر رفتارهای مرتبط با ایدز شکست برنامه‌های مداخله‌ای را به دنبال دارد و زمانی که برنامه‌های آموزش و پیشگیری واقعیات مرتبط مانند فرهنگ، هنجارهای فرهنگی، بستر و زمینه، فقر، قدرت مبتنی بر جنسیت، سوء مصرف مواد، خانواده‌ها، عامه مردم، اخلاق و نظایر آن‌را مورد توجه قرار می‌دهند، از موفقیت بیشتری برخوردارند.
وابسته به چنین واقعیاتی از سال 1988 اول دسامبر(11 آذرماه) به عنوان روز جهانی ایدز در تقویم گنجانده و هر ساله سازمان‌های بهداشتی، مردم‌نهاد و تسهیلگران متناسب با آن اقدام و عمل آگاهی بخشی را انجام می‌دهند. برای چنین روزی شعار خاصی نیز در نظر گرفته می‌شود . در ارتباط با شعار سال چنان‌که گفته شده است؛ هدف عمده از تعیین شعار سال این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود. شعار امسال روز جهانی ایدز «همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک» می‌باشد.
در چند دهه گذشته همواره شعار سال بیانگر واقعیت‌ها و روشنگر برنامه‌ها و مسیر پیشرو بوده است. از اینرو در وضعیت کنونی پاندمی کرونا ضرورت همبستگی جهانی بیشتر از همیشه یادآور می‌شود، زیرا روشن‌تر از همیشه می‌توان گفت؛ تهدیدات و راه‌حل‌های برون رفت از آنها جهانی و مشترک هستند. البته از آنجایی که تفاوت‌هایی در سطوح توسعه، نظم، فرهنگ، اقتصاد، خدمات و … بین کشورها وجود دارد باید در عین داشتن فکر، همت و همبستگی جهانی، خدمات را به صورتی منعطف و محلی ارایه دهیم. مسئولیت مشترک جهانی ما ایجاب می‌کند که در هر جغرافیایی از جهان تلاش‌های خود را برای قطع زنجیره اچآیوی مضاعف نمائیم. در وضعیت کنونی دشواری دستیابی به آزمایش، دارو و پایبندی به درمان برای برخی کشورها، گروه‌ها و افراد در مضیقه دشوارتر شده است، عمده توجه سازمان‌های بهداشتی- درمانی و بیمارستانی ارایه دهنده خدمات و تسهیلگران به پیشگیری و درمان کرونا معطوف شده است، از اینرو شرط تداوم برنامه‌ها منعطف کردن آنها و متناسب کردن آنها با شرایط جدید است. در مقابل تهدیداتی که از ناحیه شیوع کرونا برای به حاشیه رفتن و نادیده گرفتن مساله بغرنج اچآیوی وجود دارد همزمان فرصت‌های جدیدی نیز خلق شده است که می‌توانیم بر روی آنها سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی کنیم. به طور مثال در یک‌سال گذشته و با فراگیری جهانی کرونا، به شکل بی‌سابقه‌ای توجه سیاست‌گزاران و عامه به موضوعاتی اساسی مانند فرهنگ سلامتی، پیشگیری، بیماری، ویروس، مبتلایان و ….. جلب شده است و از اینرو راحت‌تر می‌توان آگاهی‌ها و نگرش‌ها را با اطلاعات مناسب جهت و ارتقاء داد.
در همین مدت اشتراک‌گذاری اطلاعات بهداشتی- درمانی و راه‌های دستیابی به آنها در فضاهای مجازی شخصی توسعه یافته است از اینرو دسترسی به افراد راحت‌تر و شرایط تبادل اطلاعات مهیاتر است. با در نظر گرفتن مجموع شرایط کنونی می‌توان با حمایت حاکمیت، رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد به انتقال بسیج نیروهای مهار کرونا در خصوص مشکل دیرپا و سخت جان اچآیوی/ایدز نیز مبادرت نمود.
منابع مورد استفاده؛
- رفیعی‌راد، علی احمد(1399). تجربه اچآیوی/ایدز و شیوه مواجهه مبتلایان با آن، پایان نامه دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشگاه علامه طباطبائی.
- رفیعی‌راد، علی احمد(1397). بررسی تغییرات ترکیب جمعیتی مبتلایان اچآیوی/ایدز در ایران، سومین همایش ملی بررسی آسیب‌های اجتماعی ایران، تهران، انجمن جامعه‌شناسی ایران و مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران. خردادماه 1397.
- موسسه رحمان(1396). مجموعه سخنرانی‌های نشست« ایدز؛ آنچه هست و ما نمی‌دانیم»، قابل دسترسی در آدرسhttp://rahman.org.ir/2019/12/09/%D9%84%D9%88%D8%AD-
- WHO(2020). World AIDS Day 2020 In
: https://www.who.int/campaigns/world-aids-day/2020.
خواهشمند است با هدف حمایت از فعالیت‌های مطالعاتی مستقل و کمک به توسعه فعالیت‌های مدنی مؤسسه رحمان، مبلغ مورد نظرتان را به شماره کارت مؤسسه واریز نمایید.
نظرات کاربران
اشتراک گذاری در
هیچ نظری وجود ندارد.
کامنت خود را بگذارید
مقاله های دیگر
