سلام اینجا رادیو رحاست. قراره در اپیزودهای مختلف این پادکست به بحث نابرابری و آسیب‌های اجتماعی با نگاه جامعه‌شناسانه بپردازیم. این رادیو توسط موسسه رحمان ساخته میشه و در نهمین اپیزود این پادکست به سراغ بحث نابرابری و اشتغال رفته‌ایم. داشتن شغل و کسب درآمد یکی از مراحل ورود به دنیای بزرگسالی است. کار یا شغل فعالیتی منظم است و افراد در ازای انجام این فعالیت پول دریافت می‌کنند. قانون میگه هر کس حق داره هر شغلی رو که دوست داره انتخاب کنه و شرایط مساوی برای انتخاب شغل برای همه افراد باید وجود داشته باشه. اما آیا فقط با داشتن عزم و اراده میشه به شغل خوب رسید؟ آیا  بیکاران برای داشتن شغل تلاش نکردن؟ آیا همه‌ی بیکارها، بیکاری را انتخاب کردن؟ در این شماره از رادیو رحا به سراغ این افراد رفته‌ایم: افرادی که در جست‌وجوی شغل و درآمد بودند اما شغلی پیدا نکردند. پیش از شروع بحث لازمه بگیم که راوی این شماره از رادیو رحا همگی مرد هستند و  از تجربه‌های خودشون در نابرابری در بازار کار میگن. به دلیل پیوند عمیقی که بین اشتغال و جنسیت وجود داره در شماره بعدی رادیو رحا که ماه بعد منتشر میشه به طور جدا و مفصل درباره‌ی نابرابری های بازار کار برای زنان خواهیم گفت. برای این که دقیقتر بتونیم درباره‌ی اشتغال و بیکاری صحبت کنیم باید با برخی از مفاهیم رایج در علم اقتصاد آشنا بشیم. جمعیت فعال افتصادی، بیکاری، اشتغال، نرخ بیکاری و نرخ اشتغال اول جمعیت فعال اقتصادی: به همه ی افراد بالای  15 سال که در یک هفته گذشته دنبال کار گشتند یا سر کار بودند یا بیکار، جمعیت فعال اقتصادی میگن. مفهوم بعدی بیکاریه: به افرادی که در هفته گذشته حداقل 14 ساعت کار نکرده باشن بیکار به حساب میان. و خب طبیعتا اگه 14 ساعت رو کار کرده باشند جز جمعیت شاغل حساب میکنند. حالا میرسیم به نرخ بیکاری: برای محاسبه نرخ بیکاری باید جمعیت بیکار بالای 15 سال به کل جمعیت فعال اقتصادی رو  تقسیم کنیم و در عدد 100 ضرب کنیم. نرخ اشتغال هم به همین ترتیب حساب میشه. یعنی جمیعت شاغل بالای 15 سال به کل جمعیت تقسیم و باز هم در عدد 100 ضرب میشه. اگرچه به طور کلی نرخ بیکاری در ایران بالا است ( آمار نرخ بیکاری) اما برخی از استانها نرخ بیکاری بالاتری دارند. استان لرستان یکی از استانهایی است که در کنار استانهایی مانند…… نرخ بیکاری بالایی دارد. نرخ بیکاری این استان 11.8 است. برای این که با وضعیت بیکاری در استان لرستان بیشتر آشنا بشیم با فردین صحبت کردیم. فردین 36 سالشه،کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری داره و 8 ساله که بیکاره. او الان مدیر کمپین فارغ التحصیلان بیکار شهرستانهای کوهدشت و رومشکان از وضعیت اشتغال در این شهرها میگه. (ویس چهارم فردین از 0:03 تا آخر ) این وضعیت مختص به استان لرستان نیست. زهرا کریمی استاد اقتصاد دانشگاه مازندران که در این شماره به عنوان کارشناس در رادیو رحا حضور دارند از وضعیت بیکاری در استانهایی که نرخ بیکاری بالایی دارند میگه. (ویس دهم زهرا کریمی از اول تا 3:16) اشتغال از ابعاد مختلفی اهمیت داره: در بعد فردی داشتن شغل، اعتماد به نفس رو افزایش می‌ده. در بعد خانوادگی باعث کسب درآمد و گسترش سطح مصرف خانوار میشه. در بعد ملی نیز اشتغال میزان تولید ناخالص ملی رو افزایش میده. اشتغال برای تحلیلگران هم مهمه. جامعه‌شناسان میگن بیکاری با کج‌رفتاری مرتبطه، یعنی بیکاران احتمالا بیشتر از افراد شاغل هنجارهای اجتماعی رو زیر پا میذارن. میزان اشتغال برای سیاستمداران هم مهمه. چون معمولا در جوامعی که نرخ بیکاری بالا هست احتمال وقوع شورش هم بیشتره. این روزها پای صحبت خیلی از افراد که بشینیم از بی پولی و بیکاری میگن. با این حال گروه‌هایی هستند که بیشتر از سایر دیگران امکان ورود به بازار کار رو ندارند. مثل افراد دارای معلولیت. در جمعیت افراد دارای معلولیت هم بسته به نوع معلولیت آمار اشتغال متفاوته. محمدرضا حاجی پور عضو هیات مدیره کانون توانا و فعال حقوق افراد دارای معلولیت از آمار بیکاری در بین افراد دارای معلولیت اینطور میگه: (ویس حاجی پور از 3:25 تا 4:00) اما چگونه میتوان این مشکل را حل کرد؟ قانون هایی در زمینه حمایت از اشتغال معلولان نوشته شده. اگرچه ایراداتی به این قوانین وارد است اما همین قوانین هم در کشور ما به درستی اجرا نمیشود. (ویس حاجی پور از 0:56 تا 2:10) یا 2:47) معلولیت مسئله ای جهانی است از آقای حاجی پور پرسیدیم در کشورهای دیگر چگونه برای معلولان شغل ایجاد کردند؟ (ویس حاجی پور از 4:41 تا5:39) آن چه که تا این جا شنیدید روایت اقشاری بود که به طور کلی از بازار کار حذف شده اند. اما  میدونیم که کسانی هم که شغل و درآمد دارند تجربیات زیادی از تبعیض و نابرابری را حس کرده اند. در این بخش از رادیو رحا روایت افرادی را میشنویم که اگر چه طبق تعریف شاغل محسوب میشوند اما شرایط مساعدی را در محیط کار ندارند. خبرنگاران از جمله اقشاری هستند که با مشکلاتی مانند نداشتن امنیت شغلی، حقوق پایین و چیزهایی شبیه به این دست و پنجه نرم میکنند اما در بین همین قشر هم گروهی هستند تبعیضهای بیشتری را احساس میکنند رابطان خبر در این گروه هستند. رابطان خبر در واقع همان خبرنگاران و گزارش نویسان روزنامه و خبرگزاریها هستند اما  شکل و  تنظیم قرارداد آنها با خبرنگاران متفاوت است. عباس که حدود 10 سال رابط خبر بوده از مشاهدات و تجربیات خودش در این شغل میگه: مصاحبه های کاری هم مرحله ای مهم در استخدام است. زیاد شنیدیم که مبنای انتخاب افراد در این مصاحبه ها رزومه کاریشون نبوده. بهروز یکی از کسانی است که به دلیل عاملی به غیر از مهارتها و توانایی هایش در مصاحبه ای کاری رد شده. بهروز شغلهای زیادی رو امتحان کرده و در شرکتهای مختلفی کار کرده. او از تبعیضهایی میگه که در زمان مصاحبه  و استخدام تجربه کرده. باید بگیم نام بهروز مستعاره و به خواست این آقا انتخاب شده است. (ویس بهروز از تصور بخشی از جامعه این است که با قبولی در دانشگاه های مطرح کشور و گرفتن مدارک بالای دانشگاهی میتوانند به شغل و درامد بالایی برسند. این تصور چقدر ریشه در واقعیت دارد؟ با آرمان که دکتری شیمی از دانشگاه شریف داره و حالا محقق دوره‌ی پسادکتری است دراین باره صحبت کردیم: اما قراردادهای کوتاه مدت فقط در محیط دانشگاهی نیست. امروزه بسیاری از کارگران در شغلهای مختلف با قراردادهای کوتاه مدت کار میکنند. پیامد این مدل از قرارداد چیست؟(ویس کارشناس) برای رسیدن به توافق درباره‌ی شرایط کار، مدل 3 جانبه گرایی پیشنهاد شده است. منظور از 3جانبه گرایی این است که نمایندگان 3 جناح یعنی دولت، کارگران و کارفرمایان با هم بر سر شرایط کار مذاکره کنند. اما آیا این مدل در ایران کارساز است؟ (ویس کارشناس) مشکل دیگر بازار کار این است که افراد در رشته ای درس خوندند و اتفاقا در دانشگاه موفق بودند اما شغلی که الان در آن مشغول به کارند ربطی به رشته تحصیلیشان ندارد. ابوذر یکی از این افراده. او  از ابوذر پرسیدیم چرا در رشته تحصیلی خودش مشغول به کار نیست؟ سمت دیگر بازار کار، کارفرمایان هستند. میلاد که مدیریت کارگاهی آبکاری را برعهده داره از مسائل و مشکلات حاکم بر بازار کار ایران میگه تبلیغات و سمینارهای موفقیت به ما میگن: تلاش کنید تا به شغل خوب برسید. پیام این سمینارها اینه که هر کسی بر اساس شایستگیها و توانایی هاش میتونه شغلی داشته باشه. اونایی که شغل خوبی دارند با تلاش و پشتکار به اون رسیدن و پول درآوردن برای همه‌ی افراد جامعه فراهمه. اما آن‌طور که در این شماره از رادیو رحا دیدیم عوامل زیادی بر اشتغال جمعیت فعال اقتصادی تاثیر داره. و فقط با داشتن عزم و اراده ی فردی نمیشه به شغل و درآمد خوب رسید. سکونت در برخی از استانها، معلولیت، نوع قرارداد و غیره در رسیدن به شغل و درآمدی مناسب تاثیرگذار است. به علاوه باید اضافه کنیم که نابرابری و اشتغال ابعاد مختلفی داره و عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی این ابعاد رو پیچیده تر هم کرده. در این شماره از رادیو رحا به دلیل کمبود زمان تنها به بخشی از این عوامل اشاره کردیم. اما باید توجه داشت که برای حل مشکل بیکاری نیاز به توجه به همه‌ی ابعاد آن است. نهمین اپیزود رادیو رحا همین جا به پایان می‌رسه، این رادیو توسط موسسه رحمان ساخته میشه و در این شماره همون طور که شنیدین درباره‌ی نابرابریها در حوزه‌ی اشتغال صحبت کردیم. منبع اصلی ما در این شماره مقاله‌ی «نابرابری درآمدی و تاثیر آن بر اشتغال نیروی کار»، به نویسندگی علی سرزعیم بود. این مقاله در کتاب آسیب‌های اجتماعی و نابرابری، دومین گزارش وضعیت اجتماعی ایران منتشر شده است. ممنونیم از آقایان محمدرضا حاجی پور؛ فردین، آرمان، عباس، بهروز و ابوذر که مشاهدات و تجربیات خود را با ما درمیان گذاشتند. همچنین تشکر می‌کنیم از خانم دکتر زهرا کریمی که به عنوان کارشناس تحلیل‌های خود را ارائه دادند. همان طور که در ابتدای این شماره گفتیم شماره بعدی رادیو رحا به نابرابریهای بازار اشتغال برای زنان اختصاص داره. این شماره در اسفند ماه 1400منتشر خواهد شد. ،‌ شما میتونید نظرهاتون درباره‌ی این پادکست به ایمیل ما @gmail.com radioraha99 ارسال کنید. هم چنین ‌خوشحال می‌شیم ما رو در اینستاگرام به نشانی rahman.inst و توییتر با آیدی rahmaninstiute دنبال کنید. و ما رو به دوستان تون هم معرفی کنید.