تأثیرات اجتماعی کرونا در ایران

تأثیرات اجتماعی کرونا در ایران

حمیدرضا نظری کرمانی

دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی 

 چکیده

پس از ورود اپیدمی کرونا به کشور، برخی متخصصان حوزه علوم اجتماعی بر آن شدند تا جوانب مختلف تأثیرات این ویروس را در جامعه مورد پرسش قرار دهند. پیامدهای ویروس کرونا در جامعه را می‌توان ذیل دو دسته کلی تقسیم کرد: نخست آنکه به طور عام، جامعه دچار چه تحولات و تغییراتی نسبت به گذشته شده و خواهد شد؟ دوم آنکه این ویروس چه تأثیراتی بر اقشار مختلف کشور به ویژه اقشار کمتر برخوردار می‌گذارد و راه‌های خنثی کردن این تأثیرات چیست؟

در این میان، اصحاب علوم اجتماعی بر سر برخی مسائل مانند میزان تحولات اجتماعی دوران پساکرونا در مقایسه با پیش از آن، اتفاق نظر ندارند؛ چرا که برخی آن را بسیار جدی و برخی دیگر آن را کم اهمیت به حساب می‌آورند. اما همگی متفق‌القول بیان می‌کنند که گرو‌ه‌های کمتر برخوردار، بیش از دیگر گروه‌ها در معرض فشارهای معیشتی و بهداشتی این ویروس هستند. برهمین اساس، هرکدام از اساتید و صاحب‌نظران علوم اجتماعی، راهکارهایی را به بدنه اجرایی کشور توصیه کرده‌اند. افزایش توان و نهادینه‌سازی سمن‌ها، افزایش توان ارتباطی و رسانه‌ای کشور چه به لحاظ زیرساختی و چه به لحاظ اجتماعی، اقدامات حمایتی معیشتی و بهداشتی به ویژه متناسب با گروه‌های کمتر برخوردار و… از جمله این توصیه‌ها هستند.

ما با ویروسی جهانی روبرو شده‌ایم که طبق سخن تحلیلگران اجتماعی و جامعه‌شناسان می‌تواند و بعضا توانسته است سطوح مختلف زندگی اجتماعی را ازجمله قشربندی اجتماعی، سپهر سیاسی، روابط اجتماعی، شاخص‌های اجتماعی (مانند سرمایه اجتماعی، امید به آینده، اعتماد عمومی، همبستگی ملی) نظام هویتی (مانند باورها، ادراک، نظام احساسات) متأثر کند و به طور کلی دگرگونی‌هایی در اقتصاد، سیاست و حکمرانی، وضعیت اجتماعی و مدنی، نظام آموزشی و… ایجاد نماید.

جهت حفظ اعتماد عمومی به حاکمیت، کاهش ترس و اضطراب عمومی، افزایش آگاهی مردم و همچنین پیشگیری از پخش شایعات، نیاز است تا دولت اخبار مربوطه را صادقانه، صریح و سریع منتشر نماید. در غیر این‌صورت، تبعات اجتماعی به مراتب گسترده‌تری دامنگیر جامعه خواهد شد. سیاست‌زدگی در موضوع کرونا و ضعف نگاه علمی و کارشناسانه در تصمیمات حاکمیت، هم سبب شدت شیوع ویروس شده و هم اعتماد اجتماعی را دستخوش تغییرات جدی کرده است. در مواجهه با ویروس کرونا، موازی‌کاری و عدم وجود شفافیت ساختاری در بدنه تصمیم‌گیر دولت، کاهش چابکی در واکنش سریع را به همراه داشته و بعضا به اتخاذ تصمیمات متناقض انجامیده است.

این برهه زمانی بهترین فرصت جهت جلب مشارکت عمومی به‌ویژه در حل‌وفصل بحرآنهاست. برهمین اساس لازم است اولاً شفافیت، پاسخگویی و کارآمدی نهادهای تصمیم‌گیر از جمله دولت افزایش یابد و ثانیاً اقدامات مؤثری جهت بهبود وضعیت نهادهای مدنی انجام شود. فقدان بسترهای حقوقی و سیاسی برای مشارکت آزاد گروه‌های اجتماعی و خلاقیت‌های درون‌جوش آنها و ضعف‌های ساختاری و قانونی در حمایت مؤثر و پایدار از سازمآنهای مردم‌نهاد و نهادهای شهری و محله‌ای، بی‌گمان بزرگ‌ترین مانع در این راه بوده است.

برای مطالعه متن کامل مقاله “تأثیرات اجتماعی کرونا در ایران” اینجا کلیک کنید.