امید انتظاری مثبت درباره آینده و رویدادهای علت و معلولی در پیش است. امید میتواند مانند یک سد، بین آثار رویدادهای استرسزای زندگی و سلامت جسمی، روانی و رفتاری قرار گیرد و مولفه اصلی پیشگیری از افسردگی و خمودگی محسوب می گردد. امید اجتماعی بررسی و تحلیل وضعیت امید در سطح اجتماعی است. امید اجتماعی در پویایی و تحرکات اجتماعی نقشی موثر ایفا می کند و در جوامع محروم و جوامعی که درگیر اختلاف طبقاتی شدید هستند، مسئلهای قابل تأمل است. در چنین جوامعی افراد یا در اوج امیدواری بهسر میبرند یا در عین نا امیدی، و در واقع اختلاف طبقاتی در سطح ذهنی نیز وجود دارد و افق دید مشترک یک ملت را دچار تشویش مینماید.
اما چرا در جامعه ما امید، مسئله اجتماعی است؟ بر اساس مطالعات و پژوهشهای اخیر و به استناد عمدهترین تحقیقات ملی که در کشور انجام گرفته است، مانند طرح ملی بررسی سرمایه اجتماعی و طرح ملی سنجش ارزشها و نگرشهای ایرانیان به نظر میرسد یکی از بنیادیترین مسائل اجتماعی پیش رو، پایین بودن امید اجتماعی است که منجر به کاهش یا تخریب سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی و کنش اجتماعی میشود. همچنین میزان پایین امید اجتماعی در جامعه، باعث میشود جامعه بیش از پیش از اخلاق و معنویت دور شده، به سمت فرهنگ مادی و رفتارهای فرصتطلبانه و عدم رعایت حقوق انسانهای دیگر سوق پیدا کند. از این رو با توجه به رسالت مؤسسه رحمان در جهت بررسی علل و عوامل آسیبهای اجتماعی و چارهجویی برای آن، تلاش برای روشن نمودن ابعاد «امید اجتماعی» و تحصیل یک صورتبندی صحیح از این مسئله در ایران ضروری به نظر میرسد. امید اجتماعی عمدتاً در حوزه علم به طور تاریخی، موضوعی روانشناختی محسوب میشود و در فضای عمومی نیز ادیان مسئولیت تقویت امیدبخشی اجتماعی جامعه بشریت را بر عهده داشتهاند. اما از دهه هفتاد میلادی تا کنون که دیگر رشتههای علوم انسانی به مداقه در حوزه احساسات انسانی پرداختهاند، بررسی مقوله امید، در حوزههای آکادمیک دیگر نظیر علوم اجتماعی، فلسفه، مطالعات فرهنگی و اقتصاد، هنر و ادبیات و… مطرح شده است. بنابراین تلاش ما در مطالعه امید اجتماعی بر اساس حفظ رویکرد میانرشتهای پیش خواهد رفت و با مددجویی از متخصصان تمامی رشتههای آکادمیک مرتبط با بحث امید اجتماعی، چراغی بر جوانب موضوع افروخته خواهد شد.
?اهداف اصلی:
?فهم و ایضاح مفهومی و نظری امید اجتماعی در رشتهها، حوزهها و پارادایمهای فکری مختلف
? فراهم نمودن زمینه برای تبدیل مفهوم «امید اجتماعی» به مسئله در حوزه نظریهپردازی، سیاستگذاری و برنامهریزی؛
?اهداف فرعی:
?شناسایی و تحلیل ابعاد و چگونگی وضعیت امید اجتماعی در جامعه ایران، بعد از انقلاب اسلامی؛
? تبیین و تحلیل پیوند بین امید اجتماعی با مسائل و آسیبهای اجتماعی در جامعه ایران؛
?چگونگی سیاستگذاری (طرح خطمشیها، شیوهها و راهکارها) در باب حفظ و تقویت امید اجتماعی در جامعه ایران؛
?تلاش به منظورکاهش شکاف و گسست بین سازمانهای مردمنهاد و فراهم نمودن زمینههای همفکری و همکاری بین سازمانهای مردمنهاد و مراکز دانشگاهی و دستگاههای اجرایی؛