نشست «دین، خیر عمومی و همبستگی اجتماعی» برگزار شد.

نشست «دین، خیر عمومی و همبستگی اجتماعی» برگزار شد.

نشست «دین، خیر عمومی و همبستگی اجتماعی» به مناسبت «چهاردهمین نشست سالانه موسسه رحمان» با حضور دکتر غلامرضا ظریفیان شفیعی در نهم اردیبهشت ماه 1400 در موسسه رحمان برگزار شد. ایشان در این نشست سخنان خود را طی چند محور با رجوع به قرآن، سیره پیامبر و اولیا، پیرامون نسبت بین دین و دین‌­ورزی، خیر عمومی و همبستگی اجتماعی مطرح کردند.

محور اول ناظر بر ارتباط دین حقیقی و همبستگی اجتماعی است. دکتر ظریفیان با اشاره به آیه 102 سوره عمران و سوره یوسف عنوان کردند، دین حقیقی ساحت همدلی وحدت، تجانس و همبستگی فردی و اجتماعی است. زبان حقیقت به انتزاج افق­‌ها می‌­پردازد. به عبارت دیگر دعوت قرآن به یکتاپرستی، ما را به یک مدلول و پیام واحد می‌­رساند. این دعوت در دین درست و راست متکی بر پیوندهای عمیق فطرت الهی با فطرت انسانی است که انسجام‌­بخش نیز می‌باشد. در نهایت می‌­توان گفت که حاصل این رویکرد، همبستگی حقیقی است.

محور دوم بر پایه نظریه ایمان در اسلام استوار است. ظریفیان در این‌باره چنین استدلال می‌­کند که در اسلام خدا مظهر کمالات است. وقتی انسان به خدا ایمان می‌­آورد و به او متوسل می‌­شود ، که منبع کمالات است، تلاش می‌­کند صفات کمالیه خداوند را در خود تحقق ببخشد. تفاوت اساسی بین مسیحیت و اسلام در این نکته است که در مسیحیت خداوند تنها در وجود یک انسان، مسیح، جسمانی شده است، اما در اسلام همه انسان‌­ها استعداد دارند که با آگاهی و عمل صالح (خیر عمومی) با این صفات متخلق شوند. به اصطلاح قرآنی، رنگ خدا را پیدا کنند. از این رهگذر، خیر عمومی در وجودشان بروز و ظهور می‌­یابد. وقتی این ویژگی‌­ها را تمرین می‌­کند دیگران را برخود مقدم داشته و ایثار می­‌کند در حالی‌که این کمک برای جزا و پاداشی نیست.

محور سوم به دیالکتیک موجود بین سه حوزه مورد بحث می‌­پردازد. بدین صورت که براساس محورهای فوق­الذکر، خیر عمومی با گسترش دین‌­ورزی در جامعه ایجاد می‌­شود و در عین حال منجر به تعمیق دین و همبستگی اجتماعی در جامعه می‌­شود. به عبارتی دیگر نقطه اتصال دین با همبستگی اجتماعی، خیر عمومی است. دکتر ظریفیان با اشاره به ویژگی‌­های پیامبر و بندگان رحمان در قرآن (ملایمت، اهل گفتگو و ارتباط) و نظریه کنش ارتباطی هابرماس عنوان می‌­کند خیر عمومی با کنش ارتباطی مبتنی بر سازوکار اخلاق گفتگویی شروع می‌شود و اصل تفاهم زمانی شکل می‌­گیرد که آغاز آن گفتگوی مشفقانه باشد.

در نهایت در محور آخر که به جمع‌­بندی محورهای بالا منجر می‌­شود، او به عدالت به عنوان شاخص اصلی خیر عمومی اشاره می‌­کند.این شاخص به قدری مهم است که قرآن بعد از ابلاغ توحید، پیامبران را موظف به تربیت مردم به عدالت می‌­کند. عدالت شامل توزیع عادلانه ثروت، قدرت و کرامت و منزلت است که اساس یک جامعه دین­‌ورز عدالت را شکل می‌­دهد. دکتر ظریفیان نتیجه­ می‌­گیرد قرائت غیر رحمانی از دین نمی‌­تواند وحدت ایجاد کند. در واقع اگر قرائت ما در ساحت اجتماعی از وحدت از دین؛ زن ستیز، ضد توسعه، ظاهرگرا، قشرگرا، مناسک‌­گرا و اقتدارگرا باشد، همبستگی موقتی ایجاد می‌­کند که به فاشیسم و نازیسم منجر شده و نمی­‌تواند ثبات داشته باشد. بنابراین اگر دین‌­ورزی از اخلاق، کاهش فاصله طبقانی و شکاف اجتماعی بیرون نیاید، نمی‌­تواند منشا خیر و ارتباط عمیق با خداوند باشد و انسجام اجتماعی پایدار ایجاد کند.

* فایل تصویری نشست «دین، خیر عمومی و همبستگی اجتماعی» در آپارات بارگذاری شده است.